Alle planten produceren zaden. Zo kunnen ze voortbestaan. In die zaden zit energie die als voeding dient voor het jonge plantje dat uit dat zaad zal ontstaan. Kiemen zijn de ‘spruiten’ van zaden, het kleine plantje dat net uit het zaad komt gepiept, is dus een kiem. Het is niet zo dat een zaad zomaar vanzelf ontkiemt. Het kiemen is afhankelijk van het licht, de juiste temperatuur, de juiste vochtigheidsgraad en zelfs staat van de bodem waarin het zaad zich bevindt. Elke zaadsoort heeft zijn eigen ideale ontkiem-omstandigheden.
Kiemen werden ontdekt als voedingsproduct rond 3000 voor Christus. In die tijd waren mensen al bezig met gezonde voeding en naarmate men meer kennis en inzicht kreeg in voedingswaarde en vitamines, groeide het besef dat kiemen niet enkel jonge planten zijn, maar dat ze ook veel gezondheidsvoordelen hebben voor de mens.
In de tijd dat handelsreizen per boot werden gemaakt, werd een grote voorraad zaden van bonen meegenomen. Bonen hebben niet meer dan water en warmte nodig om te ontkiemen. Kiemen van bonen waren een preventief middel tegen scheurbuik, de dodelijke ziekte die op alle boten heerste. Dichter bij ons, in de oorlog, at men kiemen om het eiwittekort aan te vullen. Daarom aten soldaten vaak linzen en erwten. Nog steeds worden linzen en erwten door voedingsdeskundigen aangeraden bij een vegetarisch dieet, het zijn prima vleesvervangers en het is ook zeer gezond om kiemen te eten.
De antioxidanten die in grote hoeveelheden in kiemen aanwezig zijn, zijn bepalend voor ons immuunsysteem. Ze zorgen ervoor dat de werking van de vrije radicalen, die het verouderingsproces versnellen en DNA in cellen beschadigen, teniet gedaan wordt. Dit kan het ontstaan van kanker laten afnemen. Aangezien de hoeveelheid vitamines, mineralen, vezels, enzymen en eiwitten heel hoog is in een zaad dat ontkiemt, zitten die stoffen ook in het jonge plantje. Dat maakt ze zo voedingsrijk.
De stoffen in kiemen veroorzaken ook minder allergische reacties dan hun 'volgroeide' soortgenoten. Ze bevorderen de spijsvertering en houden de zuurtegraad in het lichaam op peil. Ze versterken ook het immuunsysteem waardoor je minder vatbaar wordt voor verkoudheden en andere aandoeningen. Je ziet, er zijn zoveel redenen om regelmatig kiemgroenten op het menu te plaatsen!
Je kunt je kiemgroenten in de natuurvoedingswinkel of de supermarkt kopen, maar veel leuker en boeiender is het om ze zelf te kweken. Je eigen oogst bevat dikwijls nog meer voedingsstoffen dan de gekochte variant. Je kunt ze meteen na het oogsten nuttigen, waardoor ze heel erg vers zijn. Aan de slag dus!
Alle zaden, peulvruchten en granen kunnen ontkiemen. Veel heb je daarvoor niet nodig. De bekendste kiemgroenten zijn alfalfa en taugé. Ze zijn al heel erg ingeburgerd en je vindt ze in elke supermarkt. Ook tuinkers wordt er regelmatig aangeboden. Het gemakkelijkst te kweken zijn alfalfa, groene en rode erwten, klaver, linzen, quinoa, radijs en tarwe, tuinkers en linzen. Ook heel bruikbaar zijn kikkererwten, zonnebloempitten en broccolizaad. De meeste gezondheidsvoordelen haal je uit het zaad van gierst, broccoli, quinoa en diakon. Elke soort heeft zijn eigen smaak, heel karakteristiek. De smaak kan nootachtig zijn, zacht en zoet, knoflookachtig, aards of peperig, of heel neutraal.
De gemakkelijkste manier om zaden te laten ontkiemen, gaat zo: je zoekt een glazen pot zonder deksel, een stukje katoen of watten en een elastiekje. Je houdt ook wat water bij de hand. Je koopt bij de natuurwinkel je kiemzaden. Biologische kiemzaden zijn onbewerkt en enkel levende zaden kunnen ontkiemen.
Belangrijk is om de zaden dagelijks te besproeien met water, niet te veel, net genoeg om alles vochtig te houden. Wanneer je te veel water geeft, bestaat het risico dat je zaden gaan schimmelen en niet ontkiemen. Zorg om die reden ook voor voldoende ventilatie. Hou het geheel best op kamertemperatuur, de ideale temperatuur is 18 à 20°C. Wanneer de kiemen ontspruiten, is het van belang om ze te voorzien van genoeg zonlicht.
Op het internet kun je vinden hoe je best te werk gaat, want elk zaad heeft andere omstandigheden nodig om het best te kunnen kiemen. Je kunt er ook per gewas nagaan wat de kiemduur is. Sommige zaden kiemen heel makkelijk en snel, andere hebben meer specifieke omstandigheden nodig. Zoals elke kiem anders smaakt, heeft elke kiem een andere behandeling nodig. Al deze moeite doen we natuurlijk om lekkere en gezonde kiemen te kweken.
Zin gekregen om aan de slag te gaan? Je kunt de jonge plantjes gebruiken als garnering voor warme en koude gerechten, zowel vis als vlees. Je kunt ze gebruiken als smaakvolle noot in salades en in wokgerechten, zelfs in smoothies! Meer nog, ze hoeven niet eens als onderdeel van een maaltijd te staan, je kunt ze zelfs eten als op zichzelf staande groente. Een paar kikkererwtenkiemen, uit het vuistje, je zult versteld staan van hun smaak en van hun knapperigheid. Of maak er een tussendoortje van, met wat peper en zout, mogelijkheden zat!
Aangezien elke kiem zijn eigen smaak heeft, probeer ik je wat wegwijs te maken in de eigenschappen van de meest gebruikte kiemen.
Alfalfa heeft een frisse, nootachtige smaak. De kiemen zijn rijk voorzien van eiwitten, vitamine A, B11, C, D, E en K en zit boordevol mineralen. Je haalt er veel energie uit en het is lekker in salades en bij je lunch.
Broccolischeuten hebben een milde broccolismaak. Het eten van deze kiemen vermindert maagklachten en is heerlijk in salades.
Erwten hebben een frisse, knapperige smaak, je proeft bijna asperges. Deze kiemen zitten boordevol magnesium, vitamine A, B1, B3, B5, B11 en C, ijzer en fosfor. Je kan de erwten lang bewaren in de koelkast en ze zijn lekker bij salades en natuurlijk heel gezond!
Gierst heeft een volle smaak en komt het best tot zijn recht bij ontbijtgerechten en smoothies. Een rijke bron van vitamine B1, B2 en C.
Dit is een beknopt overzicht, veel meer soorten en hun eigenschappen vind je op diverse eet- en dieetsites op het internet.
Zoals reeds vermeld zijn kiemen in veel gerechten toepasbaar. Heb je zo'n zin gekregen, dan kan je aan de slag met onderstaand recept!
Salade van linzenkiemen, linzen en kerstomaatjes
Nodig voor twee personen:
Zo maak je het: spoel de linzen en kook ze beetgaar samen met het groentebouillonblokje. Dit duurt ongeveer 40 minuten. Giet af wanneer ze beetgaar zijn. Snij ondertussen de uien in ringen en de kerstomaatjes in twee. Zodra de linzen gaar zijn, verhit je de kokosolie in de pan, doe er de geperste knoflook en de uienringen bij en bak deze gaar. Voeg de tomaatjes toe en bak ze kort mee. Schep nu voorzichtig de linzen er doorheen en kruid met wat peper en zout. Voeg een scheutje olijfolie toe.
Reinig de sla en leg op borden. Schep het gebakken linzenmengsel erop en garneer met de linzenkiemen.
